وصول چک برگشتی به معنای دریافت وجه معادل مبلغ چکی است که بانک یا موسسه مالی برگشت داده است. انتخاب وکیل خوب در مشهد می‌تواند این کار را سهل‌تر سازد؛ این فرآیند معمولاً برای پرداخت‌هایی که از طریق چک صورت می‌گیرد و مبلغ آن به دلیل عدم موجودی کافی در حساب یا دلایل دیگر برگشت می‌شود.
در دعاوی حقوقی بهترین راه وصول چک برگشتی می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی انجام شود، از جمله صدور اجرائیه مستقیم، اقامه دعوای حقوقی، اجرای ثبت، یا شکایت کیفری. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند و بسته به شرایط و موارد خاص، انتخاب می‌شوند.
این فرآیند ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد، اما در نهایت، دریافت وجه چک برگشتی می‌تواند به تأمین حقوق مالی شما کمک کند و موجب اعمال مسئولیت مالی برای صادرکننده چک شود. پیرو این مباحث پیشنهاد می‌کنیم که راهنمای: خسارت تاخیر تادیه چیست را نیز مطالعه فرمایید.
آشنایی با بهترین راه وصول چک برگشتی
انتخاب بهترین راه وصول چک برگشتی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا هر روش مزایا و معایب خاص خود را دارد و بسته به شرایط مختلف می‌تواند تأثیر متفاوتی داشته باشد. در انتخاب روش مناسب، باید به عواملی مانند سرعت، هزینه، ضمانت اجرایی و سهولت استفاده توجه کرد. برای مثال، صدور اجرائیه مستقیم به دلیل سرعت و سهولت، انتخاب مناسبی برای چک‌های صیادی است، درحالی‌که اقامه دعوای حقوقی، با وجود زمان‌بر و پرهزینه بودن، ضمانت اجرایی بیشتری دارد.
اجرای ثبت نیز گزینه‌ای مناسب برای چک‌های غیر صیادی است و شکایت کیفری در مواردی که جرم اثبات شود، علاوه بر وصول وجه، می‌تواند جنبه تنبیهی و بازدارندگی داشته باشد؛ بنابراین، باتوجه‌به شرایط و نوع چک، انتخاب بهترین روش می‌تواند از هدر رفتن زمان و هزینه جلوگیری کرده و روند وصول وجه را تسهیل کند.
1. صدور اجرائیه مستقیم
بهترین راه وصول چک برگشتی، صدور اجرائیه مستقیم است. این روش برای چک‌های صیادی که در سامانه صیادی ثبت شده‌اند، بدون نیاز به مراجعه به دادگاه و طی مراحل دادرسی قابل‌انجام است. مزیت این روش، سرعت و سهولت آن است. برای استفاده از این روش، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کنید.
در این دفاتر، با ارائه مدارک لازم مانند اصل چک، گواهینامه عدم پرداخت بانک و مدارک شناسایی معتبر، درخواست صدور اجرائیه را ثبت می‌کنید. پس از ثبت درخواست، دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی اقدامات لازم را برای صدور اجرائیه انجام می‌دهند و شما می‌توانید با پیگیری از طریق سامانه، مراحل وصول چک برگشتی خود را دنبال کنید. این فرآیند معمولاً زمان کمتری نسبت به مراحل دادگاهی می‌برد و به همین دلیل مورد استقبال بسیاری از دارندگان چک‌های برگشتی قرار گرفته است.
2. اقامه دعوای حقوقی
یکی دیگر از بهترین راه‌های وصول چک برگشتی، اقامه دعوای حقوقی است. در این روش، باید به دادگاه عمومی محل سکونت صادرکننده چک مراجعه کرده و دادخواست مطالبه وجه چک را مطرح کنید. این روش ممکن است زمان‌بر و پرهزینه باشد، زیرا نیازمند طی مراحل مختلف دادگاهی است، از جمله تنظیم و تقدیم دادخواست، تشکیل جلسه دادگاه، و صدور حکم. اما در نهایت، اگر دادگاه حکم به نفع شما صادر کند، می‌توانید از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام به توقیف اموال صادرکننده چک کنید. این روش به دلیل پیگیری قانونی و صدور حکم دادگاه، ضمانت اجرایی بیشتری دارد و در صورت موفقیت، امکان وصول وجه چک به‌صورت قانونی فراهم می‌شود.
3. اجرای ثبت
علاوه بر موارد مذکور، راه سوم برای وصول چک برگشتی، اجرای ثبت است. در این روش، باید به اداره ثبت‌اسناد و املاک محل سکونت صادرکننده چک مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه ثبتی کنید. این روش مشابه صدور اجرائیه مستقیم است، با این تفاوت که نیازی به ثبت چک در سامانه صیادی نیست. با ارائه مدارک لازم مانند اصل چک و گواهینامه عدم پرداخت بانک، درخواست صدور اجرائیه ثبتی ثبت می‌شود و مراحل اجرایی توسط اداره ثبت‌اسناد و املاک پیگیری می‌شود. این روش نیز نسبت به روش‌های دیگر سریع‌تر و ساده‌تر است و می‌تواند به توقیف اموال صادرکننده چک منجر شود.
4. شکایت کیفری
روش چهارم برای وصول چک برگشتی، شکایت کیفری است. توجه داشته باشید که این روش فقط برای چک‌های کیفری (چک‌هایی که بابت معاملات غیرقانونی یا تعهدات قمار و موارد مشابه صادر شده‌اند) قابل‌استفاده است. در این روش، باید به دادسرای محل سکونت صادرکننده چک مراجعه کرده و شکایت کیفری مطرح کنید. در صورت اثبات جرم، صادرکننده چک به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد. این روش علاوه بر امکان وصول وجه چک، می‌تواند جنبه تنبیهی نیز داشته باشد و از تکرار رفتار مشابه توسط صادرکننده چک جلوگیری کند.
برای مطرح‌کردن شکایت کیفری، باید مدارک لازم مانند اصل چک، گواهینامه عدم پرداخت بانک، و مدارک شناسایی معتبر را به همراه داشته باشید. پس از ثبت شکایت، دادسرا به بررسی مدارک و شواهد موجود می‌پردازد و در صورت احراز جرم، پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود. در جریان دادگاه، اگر جرم صادرکننده چک اثبات شود، حکم به مجازات حبس و پرداخت جزای نقدی صادر می‌شود.
مراحل و نحوه وصول چک برگشتی
این فرآیند اغلب در چندین مرحله پیگیری می‌شود. در مرحله اول، دارنده چک باید ظرف 6 ماه پس از تاریخ صدور چک، آن را به بانک ارائه داده و در صورت عدم موجودی کافی یا مسدود بودن حساب، تقاضای برگشت زدن چک را داشته باشد. سپس بانک، پس از بررسی شرایط، چک را برگشت می‌دهد و گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند.
در مرحله دوم، پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند به انتخاب یکی از سه روش برای وصول وجه چک برگشتی اقدام کند. اولین روش، وصول از طریق صادرکننده چک است که در آن دارنده چک با مراجعه به صادرکننده چک یا توافق با او، وجه چک را به طور مسالمت‌آمیز دریافت می‌کند. روش دوم، وصول از طریق مراجع قضایی است که در صورت عدم تمکین صادرکننده، دارنده چک می‌تواند با طرح دعوی حقوقی در دادگاه نسبت به وصول وجه چک اقدام کند و روش سوم، وصول از طریق اداره ثبت‌اسناد و املاک است که در آن دارنده چک می‌تواند با مراجعه به این اداره، اقدامات لازم برای وصول وجه چک را انجام دهد.
هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و بسته به شرایط مختلف، انتخاب می‌شوند. این فرآیند به‌عنوان یک‌روند حیاتی و اساسی در حفظ حقوق مالی و اقتصادی افراد و شرکت‌ها محسوب می‌شود و باید با دقت و به دنبال رویه‌های قانونی و معتبر صورت گیرد.
مرحله اول: مراجعه به بانک و برگشت زدن چک
مرحله اول در وصول چک برگشتی، مراجعه به بانک و درخواست برگشت زدن چک است. در این مرحله، دارنده چک موظف است ظرف 6 ماه پس از تاریخ صدور چک، آن را به بانک مربوطه ارائه داده و درصورتی‌که موجودی کافی در حساب و یا حساب مسدود نباشد، درخواست برگشت زدن چک را اعلام کند. بانک پس از دریافت درخواست، شرایط را بررسی کرده و در صورت تأیید، چک را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که دارنده چک باید تاریخ دقیق صدور چک را وارد کرده و پشت‌نویسی لازم را انجام دهد تا اطلاعات مورد نیاز برای بررسی و برگشت زدن چک به درستی ثبت شود.
مرحله دوم: انتخاب روش وصول
مرحله دوم در وصول چک برگشتی، انتخاب روش وصول است. پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند از میان سه روش مذکور برای وصول چک برگشتی خود اقدام کند:
۱. وصول از طریق صادرکننده: در این روش، دارنده چک می‌تواند با مراجعه به صادرکننده چک و یا توافق با او، وجه چک را به طور مسالمت‌آمیز دریافت کند. این روش معمولاً درصورتی‌که ارتباط مثبتی با صادرکننده وجود داشته باشد یا صادرکننده از توانایی پرداخت وجه چک برخوردار باشد، انتخاب می‌شود.
۲. وصول از طریق مراجع قضایی: در صورت عدم تمکین صادرکننده، دارنده چک می‌تواند با طرح دعوی حقوقی در دادگاه نسبت به وصول وجه چک اقدام کند. این روش به‌عنوان یک گزینه قانونی برای وصول چک برگشتی مطرح است و درصورتی‌که توافق مسالمت‌آمیز میان طرفین ممکن نباشد، به دادگاه رجوع می‌شود.
۳. وصول از طریق اداره ثبت‌اسناد و املاک: این روش سریع‌تر از طریق مراجع قضایی است و نیازی به طرح دعوی در دادگاه ندارد. در این روش، دارنده چک می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت‌اسناد و املاک محل سکونت صادرکننده چک، اقدامات لازم برای وصول وجه چک را انجام دهد.
هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند و بسته به شرایط و موقعیت‌های مختلف، انتخاب می‌شوند.
معرفی انواع روش‌های وصول چک برگشتی
در ادامه به معرفی چندین روش معتبر و رایج برای وصول چک می‌پردازیم. این روش‌ها عبارتند از:
- وصول از طریق صادرکننده
وصول چک برگشتی از طریق صادرکننده یکی از راه‌هایی است که در صورت وجود امکان، می‌تواند فرآیند سریع‌تری را برای دارنده چک فراهم کند. در این روش، دارنده چک پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، مراجعه به صادرکننده چک را انجام می‌دهد. این مراجعه ممکن است به شیوه‌های مختلف صورت گیرد، از جمله تماس تلفنی، مکاتبه نوشتاری، یا مراجعه حضوری. دراین‌ارتباط، دارنده چک تلاش می‌کند با صادرکننده چک به توافق برسد و وجه معادل مبلغ چک را به‌صورت مسالمت‌آمیز دریافت کند.
این روش به‌ویژه در مواردی که صادرکننده چک از توانایی پرداخت وجه چک برخوردار است یا قصد دارد تا از مسائل قانونی جلوگیری کند، می‌تواند موثر باشد. اما لازم به ذکر است که درصورتی‌که توافق مسالمت‌آمیز بین دارنده و صادرکننده چک ممکن نباشد، دارنده چک می‌تواند به روش‌های دیگری از جمله اقدامات قضایی یا اداری برای وصول وجه چک برگشتی اقدام کند.
- وصول از طریق مراجع قضایی
وصول چک برگشتی از طریق مراجع قضایی یک روش قانونی است که در صورت عدم تمکین صادرکننده چک، دارنده چک می‌تواند از آن استفاده کند. در این روش، دارنده چک پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، می‌تواند باتوجه‌به مقررات قانونی، طرح دعوی حقوقی به دادگاه مربوطه اقدام کند.
این اقدام شامل تهیه و تقدیم دادخواست به دادگاه است که در آن دلایل و مدارک مربوط به عدم پرداخت چک ارائه می‌شود. پس از طرح دعوی، دادگاه مسئله را بررسی می‌کند و در صورت اثبات عدم پرداخت، حکمی صادر می‌کند که بر صادرکننده چک اجرایی خواهد بود. این روش معمولاً زمان‌برتر و پیچیده‌تر از روش‌های دیگر است، اما در صورت عدم تمکین صادرکننده چک، به‌عنوان یک گزینه قانونی و موثر برای وصول وجه چک برگشتی شناخته می‌شود.
- وصول از طریق اداره ثبت‌اسناد و املاک
وصول چک برگشتی از طریق اداره ثبت‌اسناد و املاک یک روش سریع‌تر و مؤثرتر از طریق مراجع قضایی است. در این روش، دارنده چک پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، می‌تواند به اداره ثبت‌اسناد و املاک مراجعه کرده و اقدامات لازم برای وصول وجه چک را آغاز کند. این شامل تقاضای صدور اجرائیه ثبتی است که در آن دلایل و مدارک مربوط به عدم پرداخت چک ارائه می‌شود.
اداره ثبت‌اسناد و املاک پس از بررسی مدارک و اثبات عدم پرداخت، اجرائیه ثبتی را صادر کرده و اقدامات لازم برای وصول وجه چک را به‌صورت رسمی آغاز می‌کند. این روش از مزایای زمان کوتاه‌تر و هزینه کمتری نسبت به روش قضایی برخوردار است و معمولاً منجر به نتیجه موفق‌تری در وصول وجه چک برگشتی می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از افراد و شرکت‌ها در صورت عدم پرداخت چک، به این روش اقدام می‌نمایند تا به‌سرعت و به‌صورت قانونی وجه خود را دریافت کنند.
